Pedodonti (Çocuk Diş Hekimliği)

PEDODONTİ NEDİR?

Latince kökenli bir kelime olan pedodonti ''çocuk dişleri'' anlamına gelir. Diş hekimliğinde pedodonti bilim dalı, çocuğun doğumdan itibaren tüm süt dişlerinin değiştiği 12-13'lü yaşlara kadar uzanan süreçte, süt ve daimi dişlerinin sağlıklı olarak korunmasını, çürük, travma, kalıtımsal ve benzeri etkenlerin bu dişlerde oluşturduğu sorunların giderilmesini amaçlayan bir anabilim dalıdır. Bebeklik çağından itibaren çocukların çene yüz bölgesi gelişimlerinin takip edilmesi, diş sürme bozukluklarının önlenmesi, diş çürüklerinin tedavisi, geri dönüşü olmayan diş kayıpları ve diş dizilimi bozukluklarının önüne geçilmesi amaçlanır. 

Çocuğunuzun diş tedavilerini gerçekleştirecek doktorun pedodonti uzmanı olması, ilerde oluşabilecek diş hekimi korkusunu ortadan kaldırarak, çocuğunuzun daha uyumlu ve diş sağlığı konusunda daha bilinçli bir birey olması konusunda atılacak önemli bir adımdır. Pedodontistlerin bu dönemde bebek, çocuk ve gençlerin ağız diş sağlığı gereksinimlerine göre uyguladığı önleyici, tedavi edici ve koruyucu uygulamalar şunlardır: 

# Ağız diş bakımı ve beslenme önerileri

# Diş çürüğünü önleyici uygulamalar (Fluorid jeli, fluorid vernik, fissür örtücü)

# Kötü ağız alışkanlıklarını önleyici tedaviler (Parmak emme, Dudak ısırma, Tırnak yeme vb.)

# Restoratif tedaviler (Dolgu)

# Diş çekimi

# Yer tutucu apareyler (Sabit veya Hareketli)

# Endodontik tedaviler (Kanal tedavisi, Amputasyon, Kuafaj)

# Çocuk protezleri

# Travmatik diş yaralanmalarının tedavisi

SÜT DİŞLERİ NEDEN ÖNEMLİDİR?

Süt dişleri, düşüp alttan yenisi gelecek mantığıyla yaklaşılarak gerek ebeveynler gerekse çocuklar tarafından bakımı ihmal edilmesine rağmen büyük önem taşımaktadır. Süt dişleri çene kemiğinin ve kasların gelişimini destekler. Erken çekilirse ve yeri korunamazsa dişlerde çapraşıklıklar ve çenede gelişim problemleri oluşur. Çocuğun hem düzgün beslenmesi için hem de alttaki daimi dişin sağlıklı bir şekilde çıkması için süt dişleri düşme yaşı gelinceye kadar ağızda tutulmaya çalışılmalıdır.

SÜT DİŞLERİNİN SÜRMESİ NE ZAMAN BAŞLAR VE NE ZAMAN TAMAMLANIR?

Süt dişleri ilk olarak 6-12 ayları arasında çıkmaya başlar ve süt dişlerinin tamamı, yaklaşık 24-30 ayın sonunda ağız içinde yerlerini almaktadır. Süt dişlerinin sürmesinin tamamlanmasının ardından, üst ve alt çenede 10'ar tane olmak üzere çocuğun ağzında toplamda 20 adet diş bulunması gerekir.

DAİMİ DİŞLERİN SÜRMESİ NE ZAMAN BAŞLAR VE NE ZAMAN TAMAMLANIR?

Daimi dişler yaklaşık olarak 6 yaşında süt dişlerinin dökülmesiyle çıkmaya başlar ve yetişkin olduktan sonra bile bu süreç 20'lik dişlerin çıkmasına kadar devam eder. Süt dişleri genel seyriyle önlerden arkalara doğru belirli zaman aralıklarında sallanır ve dökülürler. Burada dikkat edilmesi gereken şey şudur:  Her daimi diş, bir süt dişinin altından gelmez. Molar dişler dediğimiz büyük azı dişleri, üzerinde bir süt dişi olmayan ve direk ağız boşluğuna süren dişlerdir. 1. büyük azı dişler 6 yaşında, 2. büyük azı dişler 12 yaşında, üçüncü büyük azı dişler (20'lik) 20 yaşında süt dişi dökmeden direk olarak sürerler. 

ÇOCUKLARIN DİŞLERİNİ NE ZAMAN FIRÇALAMAYA BAŞLAMAK GEREKİR?

İlk süt dişinin sürmesiyle birlikte, ağız içi bakımın başlaması gerekir. Bu süreçte anne, her sabah kahvaltıdan sonra ve her akşam yatmadan önce bebeğinin dişlerini ve dişetlerini temiz ve ıslak bir tülbent, gazlı bez, özel temizleme mendilleri veya parmak fırçaları ile silerek temizlemeli, bebeğin arka dişlerinin çıkmasının ardından diş fırçası kullanarak rutin temizliğini yapmalıdır. Annenin bu yardımı, çocuğun el koordinasyonu gelişene kadar (örneğin kendi ayakkabısını bağlayana kadar), yani çocuk 7-8 yaşını doldurana kadar sürdürmesi gerekir. 8 yaşından küçük çocuklara, fırçalamayı tamamen devretmek, çürükleri kaçınılmaz hale getirir.

FLOR UYGULAMASI NE İŞE YARAR?

Flor, dişlerin çürümesini engelleyen ve yapılarını kuvvetlendiren bir elementtir. Dişler ilk sürdüklerinde diş minesi henüz tam olgunlaşmamış olduğundan yeni sürmüş dişler genellikle çürüğe karşı daha dirençsiz olurlar. Bu nedenle çürük oluşumuna da yatkındırlar. Flor, diş minesini kuvvetlendirerek dişi asit ataklarına karşı korur ve çürük oluşumunu önlemeye yardımcı olur. Profesyonel yüzeyel flor uygulaması sadece diş hekimleri tarafından uygulanabilen koruyucu bir yöntemdir. Rutin olarak 6 ayda bir uygulanması gerekir.

SEDASYON VE GENEL ANESTEZİ ÇOCUKLARA HANGİ DURUMLARDA UYGULANIR? 

Koopere olamayan çocuk hastaların diş tedavileri, çocuğu strese sokmadan sedasyon ve genel anestezi işlemleri ile tek seferde kolaylıkla yapılabilmektedir. Sedasyon veya genel anestezi altında işlem yapılan hastalar şu şekilde gruplandırılabilir:

# Fiziksel engeli bulunan çocuklar

# Zihinsel engeli bulunan çocuklar

# Acil tedaviye gereksinimi olduğu halde iletişim kurulamayan uyumsuz çocuklar

# Çok yaygın çürüklere sahip olan veya cerrahi işlem yapılması gereken küçük yaştaki çocuklar

# Genel anestezi ile tıbbi riskleri azaltabileceğimiz sistemik hastalıkları olan çocuklar (Örneğin kalp hastalıkları vb.) 

# Herhangi bir nedenle tedavisinin tek seansta tamamlanması gereken çocuklar (Örneğin alerjik reaksiyon, sağlığını etkileyecek bir hastalık riski, tıbbi yardıma uzak yerde ikamet etme vb.) 

GENEL ANESTEZİ NASIL UYGULANIR?

Genel anestezi yapılması planlanan çocuk, en az 1 gün önce anestezi uzmanı tarafından muayene edilerek anestezi almasında bir sakınca olup olmadığı kontrol edilir. Ertesi gün çocuk 6-8 saat aç olmak kaydıyla hastaneye getirilir. Çocuk stresli ve huzursuzsa genel anesteziden 1 saat önce meyve suyuna sedatif karıştırılarak çocuğa içirilir ve böylece rahatlaması sağlanabilir. İlacın etkisiyle hasta hafif uykulu bir şekilde ameliyathaneye alınır. Bu sayede anne babasından ayrıldığını hissetmez ve işlem sonrasında da hatırlamaz. Pedodontist genel anestezi altında tüm diş tedavilerini 1-2 saat içerisinde tamamlar. Tedavi süresi, yapılacak işlemlere ve tedavi edilecek diş sayısına göre değişkenlik gösterebilir. İşlem sonrasında çocuk, ayılana kadar ebeveynleri ile birlikte 1-2 saat kadar dinleme odasında dinlendirilir ve daha sonra eve gönderilir. Okul çağındaki çocuklar, ertesi gün rahatlıkla okula gidebilirler.